Maak met Alex Scholten een reis naar de sterren. Een interactieve reis vanaf onze aarde, langs
de planeten en sterren tot in verre sterrenstelsels. Ontdek de plek van onze aarde in het
onmetelijke heelal! Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.

Rond 11 augustus zijn jaarlijks bij heldere hemel vele ‘vallende sterren’ te zien. Jaap van ’t
Leven legt uit dat deze niets met sterren te maken hebben, maar stofdeeltjes zijn in ons eigen
zonnestelsel. Mag je een wens doen als je een ‘vallende ster’ ziet? En waar moet je op letten?
Een kennismaking met de zomerhemel. Bij helder weer kan er na afloop van de presentatie op
het terrein van de sterrenwacht worden waargenomen.

In de afgelopen tientallen jaren zijn regelmatig meldingen gemaakt van UFO’s:
ongeïdentificeerde vliegende objecten. Wat hebben we in die jaren aan verklaringen voor deze
verschijnselen gevonden en is het logisch dat vaak een relatie werd gelegd met buitenaards
leven? Frank Vermeulen geeft een overzicht.

Natuurfotograaf Ivar Kooren heeft zich binnen de amateur-sterrenkunde toegelegd op het
fotograferen van de Zon. Met speciale filters maakt hij schitterende opnamen van de activiteit
van de Zon met zonnevlekken, protuberansen en filamenten. Hierdoor is er iedere keer weer
wat nieuws op de Zon vast te leggen. Hij legt uit welke apparatuur voor dit soort foto’s gebruikt
kan worden en geeft tips en trucs voor diegenen die zich ook zelf met zonnefotografie willen
gaan bezighouden.

Een astronomische publicatie leest veel prettiger met wat foto’s. Een foto van Jupiter of het
Andromedastelsel bijvoorbeeld. Maar hoe zit het met onderwerpen waar geen foto van is? Denk
aan een exoplaneet of een interstellaire komeet, of een fenomeen ontdekt met een
radiotelescoop. Dan brengen ‘artist impressions’ redding. Daniëlle Futselaar specialiseerde zich
in deze wetenschappelijk onderbouwde illustraties.
Sinds 2011 levert ze regelmatig illustraties aan verschillende astronomische organisaties. Als
gevolg hiervan verschijnt haar werk regelmatig in de media, waaronder Nature, American
Scientist, National Geographic, The Washington Post en The New York Times. Ze schreef en
illustreerde een kinderboek over het heelal en illustreerde boeken voor André Kuipers en Govert
Schilling. Momenteel schrijft en illustreert ze voor een nieuw boek.

Met Starship wil SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van Elon Musk, een volgende stap maken in de
bemenste ruimtevluchten naar de Maan en naar Mars. Bovenop de booster en met meer dan 30
motoren vormt Starship de grootste en krachtigste raket die ooit gemaakt is. Joris Robijn laat
zien dat de eerste lancering afgelopen april nog geen onverdeeld succes was, maar hoe SpaceX
juist via ‘trial and error’ de ontwikkeling van deze raket vorm wil geven.

Eelko Gielis is een actief astrofotograaf en gebruikt daarvoor de huidige digitale technieken voor
het maken van de fraaiste foto’s van Maan en sterren. Het is pas echter recent dat deze digitale
techniek voor amateurs toegankelijk is. Ooit begon het met langbelichte opnamen op
zilverplaten en vele amateurs hebben tientallen jaren geleden nog gestoeid met rolfilms in een
‘donkere kamer’. Een presentatie over de geschiedenis van de astrofotografie.

Jaap van ’t Leven legt uit wat er allemaal aan de najaarshemel te zien is. Wel eens gehoord van
het Herfstvierkant? Wat is de Andromedanevel? En maak kennis met sterrenbeelden als Zwaan,
Cassiopeia en de Grote Beer. Ook met een verrekijker valt er in deze sterrenbeelden veel te
ontdekken. De zichtbare planeten Jupiter en Saturnus blijven ook niet onbesproken.

De afgelopen 25 jaar heeft de vondst van duizenden exoplaneten geleid tot vergaande inzichten: er zijn meer planeten dan sterren in het heelal. Inmiddels is de zoektocht naar het ontstaan van leven op deze planeten een snel groeiend interdisciplinair vakgebied. Maar hoe kunnen wetenschappers de aanwezigheid van leven op een exoplaneet vaststellen, op honderden lichtjaren afstand? Hiervoor kijken we naar de enige plek in het heelal waarvan we zeker weten dat er leven bestaat: de aarde. Door onszelf een telescoopspiegel voor te houden, zien we dat de aarde in het verleden vele planeten is geweest – en dit heeft vergaande gevolgen voor de zoektocht naar buitenaards leven.

Sterrenkundige Lucas Ellerbroek is onderzoeksdirecteur bij aardobservatiebedrijf eLEAF en voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde. Hij schrijft en spreekt veel over sterrenkunde en ruimtevaart. Zo schreef hij het boek ‘Planetenjagers – op zoek naar buitenaards leven’, had hij een column in National Geographic Magazine en in 2024 verschijnt zijn tweede boek ‘De Missie – verhalen uit de eerste eeuw van de ruimtevaart’. Hij verschijnt regelmatig op radio en tv om sterrenkundig nieuws van commentaar te voorzien.

“Weekend van de Wetenschap”

Sinds 2013 onderzoekt Wieger Wamelink met zijn team hoe je groenten zou kunnen telen op
Mars en de Maan om toekomstige bewoners te kunnen voeden. Na een aanloopperiode waarin
werd onderzocht of je het regoliet (bodem) van de Maan en Mars überhaupt kunt gebruiken
voor het telen van groenten richt het onderzoek zich nu op het opzetten van een duurzaam
agrarisch ecosysteem. Daarvoor blijken minimaal bacteriën, schimmels, regenwormen en
mensen (voor de poep en de plas) nodig. En mocht je op Mars geen vegetariër willen zijn dan is
er misschien wat te doen met meelwormen.

Presentatie in het kader van ‘De Maand van de Geschiedenis’. Door de eeuwen heen heeft de mens gezocht naar zijn plek in de kosmos. Stap voor stap veranderde dit van een wereldbeeld waarin de Aarde centraal stond tot een nauwelijks meer te bevatten beeld van een uitdijend universum. Alex Scholten neemt het publiek mee op een reis door de geschiedenis van de sterrenkunde met revolutionaire ontdekkingen en belangrijke uitvindingen.

Om de aarde te kunnen verlaten heb je een krachtige raket nodig. Pas dan kun je de aantrekkingskracht van de Aarde voldoende overtreffen om in een baan om onze planeet te komen of om verder het zonnestelsel in te kunnen reizen. Hoe werkt nu eigenlijk zo’n raket? Joris Robijn laat zien wat er allemaal bij komt kijken om iets in de ruimte te brengen en welke recente ontwikkelingen er zijn om dit ook nog betaalbaar te houden.

De planeet Saturnus is vooral bekend om zijn opvallende ringenstelsel, maar heeft meer bijzonderheden in petto. De ruimtesonde Cassini heeft 13 jaar deze wonderlijke planeet en zijn talrijke manen van dichtbij bestudeerd. Maak met Jaap van ‘t Leven een ontdekkingsreis naar de ‘Lord of the Rings’ en zijn manen.

Speciale openstelling met korte presentaties over de actuele sterrenhemel en het thema ‘Lichthinder’. Bij helder weer gelegenheid om te kijken naar de sterrenhemel door de telescopen.

Maansverduistering.
Tijdens deze “Nacht van de Nacht” kunnen wij ook een gedeeltelijke maansverduistering zien. Het eerste contact met de bijschaduw om 20.01 uur is nauwelijks waarneembaar, maar zodra de maan om 21.35 uur de kernschaduw van de aarde raakt wordt de onderkant van de maan duidelijk donkerder. De maximale verduistering (helaas slechts 12%) is om 22.15 uur. De maan verlaat de kernschaduw weer rond 22.53 uur.

Diep onder de grond in het grensgebied van Zwitserland en Frankrijk bevindt zich nabij Genève een enorme deeltjesversneller. Het internationale onderzoeksinstituut CERN beheert hier de Large Hadron Collider (LHC) waar wetenschappers onderzoek doen naar de allerkleinste deeltjes. Gisela Reefman bracht een bezoek aan deze ‘kathedraal van de deeltjesfysica’ en vertelt over haar ervaringen.

De zuidelijke sterrenhemel – Alex Scholten
Sterrenbeelden als Centaurus, Zuiderkruis en Kraanvogel kunnen niet vanuit Nederland worden waargenomen. En wie kent de Grote en Kleine Magelhaense Wolken? Alex Scholten had een astro-vakantie naar Namibië al enige jaren op zijn bucketlist staan en afgelopen juni was het zo ver. Hij vertelt hoe hij de donkere zuidelijke sterrenhemel heeft ervaren en met telescopen vele fraaie objecten kon waarnemen.

Project Wildeman daalt in Lichtstilte samen met het publiek steeds langzamer af naar het ultieme nulpunt: het binnenste van een zwart gat, het allerdonkerste mysterie van het universum. In Lichtstilte, een hypnotiserende exercitie van inbeeldingskracht en fantasie in electronische en analoge muziek en theater word je uitgenodigd het Donkere Niets te ervaren en een nieuw perspectief op Aarde te creëren.

Overal om ons heen in onze wereld lijkt er wel heel veel nadruk te liggen op licht. Licht schijnt op alle plaatsen, de hele tijd, ook ‘s nachts. In parken, langs paden, in kantoorpanden, havens, industrieterreinen. Middels een gezamenlijk performatief ritueel gaan we in op de vraag wat al dat licht met ons doet en zoeken we naar een betere balans tussen het licht en het donker. Lichtstilte omarmt de duisternis.

Voorafgaand aan de voorstelling is er een korte introductie over zwarte gaten. Na afloop van de voorstelling, als de weersomstandigheden gunstig zijn, is er de mogelijkheid om met de telescopen van de Volkssterrenwacht Bussloo de sterrenhemel te bewonderen.

Tickets zijn alleen verkrijgbaar via onderstaande website:

Eventbrite – Tickets Lichtstilte

Reguliere ticketprijs: €15
Donateur ticketprijs: €10

Let op: in Lichtstilte wordt er gebruik gemaakt van een stroboscoop.

PROJECT WILDEMAN / Project Wildeman maakt nieuwe muzikale en theaterale rituelen op bijzondere locaties. Samen met het publiek en vanuit experiment en improvisatie onderzoekt Project Wildeman de vele (on)denkbare dwarsverbanden tussen de mens, technologie en al het leven op de planeet Aarde. Meer over Project Wildeman / www.projectwildeman.nl

Credits
Spel / Sven Hamerpagt, Milan Mes, Maarten Vinkenoog
Eindregie / Tim Hammer
Tekst / Maarten Vinkenoog (Project Wildeman)
Toneelbeeld / Project Wildeman
Geluidsdecor / Project Wildeman
Techniek en Productie / Peter Pieksma
Zakelijke leiding / Tobias Bijl
Marketing en PR / Marieke Josselet

Op 13 februari 2023 werd een rotsblok ontdekt dat enkele uren later boven Het Kanaal de atmosfeer indook. Er bestond een kans dat brokstukken hiervan de tocht door de atmosfeer zouden overleven. Hans Betlem van de Dutch Meteor Society legt uit wat er direct ná de ontdekking allemaal gebeurde en hoe amateurs een belangrijke rol speelden bij de ontdekking van het rotsblok, het fotograferen van de meteoor en de zoektocht naar unieke meteorieten.

De zwartste, en tevens meest mysterieuze objecten in het heelal zijn zwarte gaten. Frank Vermeulen legt uit hoe deze objecten ontstaan, wat hun eigenschappen zijn en hoe ze toch waargenomen en gefotografeerd kunnen worden ondanks dat ze geen straling uitzenden.

De fata morgana, het morgenrood, de regenboog: daar hebben we allemaal wel eens van gehoord. Maar wie kent de ring van Bishop, de bogen van Lowitz, de onderzon of de groene flits? Zo verschillend als ze zijn hebben al die fenomenen één ding gemeen: het zijn hemelverschijnselen die ontstaan door het spel van licht met atmosferische deeltjes. Er zijn veel soorten optische verschijnselen en we zien er vele makkelijk over het hoofd. Maar we kunnen ze allemaal waarnemen als we maar weten hoe, waar en wanneer te kijken! Peter Paul Hattinga Verschure schreef recent het boek ‘Optische verschijnselen in Nederland’ over alle optische verschijnselen die aan de Nederlandse hemel zijn te bewonderen.